AİLEDE AHLAK EĞİTİMİ

“ Ahlâk¸ insanın bir amaca yönelik olarak kendi arzusu ile iyi davranışlarda bulunup        kötülükten uzak olmasıdır. Yine ahlâk¸ bir toplumda insanların uymak zorunda oldukları davranış kurallarıdır."

Ahlâk bir inanç ve düşünce sistemidir¸ üzerimizdeki elbise ve başımızdaki şapka gibi maddî bir varlığı yoktur. Fakat unutmamalıyız ki¸ insanları bir arada tutan şeyler maddî bağlardan daha çok manevî bağlardır.  insanlar arası davranışların bir kısmı¸ her zaman "iyi" ve "kötü" gibi değer yargılarına göre değerlendirilecektir. Bu yargıların bulunduğu her yerde ahlâkî davranış söz konusudur. Ahlâkın varlığı bir çeşit doğa yasasıdır. Suyun bulunduğu yerde¸ nasıl hayat varsa¸ insanların bulunduğu yerde de ahlâk vardır. İnsanlara düşen¸ ahlâklarını en iyi şekle sokmaktır. Böylece hepimizin davranışlarına sevgi¸ iyi niyet ve sorumluluk duygusu hâkim olsun¸ cezayı gerektirecek hiçbir hareket görülmesin. Yeni yetişen nesillere ahlâkî değerlerin öğretilmesi bu bakımdan önem taşır.

İnsan ne tamamen iyilik¸ ne de tamamen kötülük üzerine yaratılmıştır. Aksine insan¸ iki tarafa da eğilimli olarak var edilmiştir. Her çocuk annesinden¸ doğruyu yanlıştan ayırt etmeye müsait olarak doğar. Kötü bir eğitim ile bozulmaz ve dış etkenlerden kurtulursa iyi ahlâkı gelişmiş bir insan olur. Bundan şu anlaşılır: İnsan¸ çocukken aldığı eğitime ve büyüdüğünde seçeceği davranışlara¸ alışkanlıklara göre huy sahibi olur. Hangi davranışı yerleşmiş ve alışkanlık haline gelmişse¸ buna göre güzel veya çirkin huy sahibi olur. Arzu edilen şey¸ insanda bulunan eğilimleri söküp atmak değil; onları dengeli bir şekilde kullanarak davranışları erdemlerle süslemek¸ kötü duygu ve davranışlardan uzaklaşmaktır. Eğitimle ahlâk iç içedir. Eğitim ahlâka göre daha geniş bir alanı içine alır. Ahlâkla eğitimin ortak noktası¸ insanın düşünce¸ duygu ve davranışlarıdır. İyi ve kötü konusunda ahlâkla eğitim bir araya gelir. Ahlâk¸ iyiyi ve yapılması gerekeni gösterir. Hangi davranışın iyi¸ hangisinin kötü olduğu da eğitimle öğrenilir. Ahlâk¸ doğru eylemler için temel olarak doğru değerleri sağlamakla ilgilenir. Eğitim bir bina ise¸ değerler onun tuğlalarıdır.

Ahlâk eğitiminin amacı¸ bireyin ahlâkî bir kişilik geliştirmesini sağlamaktır. Bireyin ahlâkî özelliklerle donanmış olması¸ bireysel ahlâkın hedefi olup¸ ahlâk eğitimi ile kazandırılır.

Bireyin eğitilmesi bireyin içinde yer aldığı diğer ortamlarda yani aile¸ toplum¸ devlet¸ iş vb. alanlarda ahlâkın hâkim olmasını sağlayacaktır. Bireysel ve sosyal yönü olan birey¸ tüm bu alanlarda ahlâklı olmayı¸ yine bu alanların verdiği ahlâk eğitimi sayesinde gerçekleştirecek¸ aynı zamanda kendisi de onları etkileyecek ve şekillendirecektir. Burada en büyük sorumluluk çocuğun ilk ve en önemli çevresi olan aileye düşmektedir.

Eğitimin ilk gerçekleşeceği yer ailedir. İnsanlar temel değerlerini yeni nesillere aile aracılığı ile aktarır. Birey ilk dini ve ahlaki bilgi ve tutumları ailesinden öğrenir. Çocuğun eğitimi her şeyden önce temel ruhi ihtiyaçların karşılanmasına bağlıdır. Bunlar sevgi, disiplin ve özgürlüktür. Bu üç ihtiyaç, birbiriyle sıkı sıkıya bağlantılıdır yani birlikte karşılanır. Bebeklikte sevgi ihtiyacı yoğundur, ileri yaşlarda ise sevgi ihtiyacının yanında özgürlüğü sağlama ve disiplin verme gereği ortaya çıkar.

Ailede ahlak eğitiminin ilkelerini şöyle sıralayabiliriz:

• Çocuklar Gelişim Özelliklerine Göre Eğitilmelidir.
• Ailede İyi Bir İletişim Ortamı Oluşturulmalıdır
• Ahlâk Eğitimine, Çocuğun Doğum Anında Başlanmalıdır
• Dengeli Bir Disiplin Sahibi Olunmalıdır.
• Ödül ve Ceza Yerinde Kullanılmalıdır.
• Çocuğa İyi Örnek / Model Olunmalıdır.
• .Bireysel Ayrılıklar Dikkate Alınmalıdır.

Çocuk anne ve babasını yanında bir emanettir. Tertemiz kalbi, her çeşit nakış ve şekilden uzak, saf, kıymetli bir cevherdir. Her türlü şeye kabiliyetli olduğu gibi, kendisine verilen her şeyi almaya da yatkındır. Eğer çocuk iyiliğe alıştırılır, güzel şeyler öğretilirse iyilik üzere büyür. Dünya ve ahirette mesut olur.

Peygamber Efendimiz, insanın bu vasfını şu hadisiyle dile getirmiştir: "Her çocuk fıtrat üzere doğar. Konuşmaya başlayıncaya kadar bu hal üzere devam eder. Sonra anne ve babasının tesiriyle Yahudi, Hıristiyan, Mecusi vs. olur.” Başka bir hadislerinde, "Babanın evladına güzel terbiyeden daha iyi bir hediye veremeyeceğini" bildirerek, terbiyenin insan hayatındaki yerini vurgulamıştır. Yine, "Çocuklarınıza ikram edin ve terbiyelerini güzel yapın", "İnsanın öldükten sonra geride bıraktığı en hayırlı şeylerden birinin, yetiştirdiği salih evlat" olduğu buyurulmuştur.

Sonuç olarak aile, çocuğun ahlak eğitiminde önemli bir yere sahiptir. Ailenin bu yönünü devam ettirebilmesi için, günümüzde ailenin varlığını tehdit edici olumsuzlukların ortadan kaldırılmasına yönelik önlemler alınmalıdır. Ayrıca ailede verilen ahlak eğitimin, çocukta kalıcı olması için, diğer çevrelerde verilen eğitimle takviye edilmesi gerekmektedir.

NESİBE REÇPER

VAİZ