Mantar Tüketimine Dikkat

SİNEM KORKMAZ-Sonbaharın gelmesi ile birlikte mantar zehirlenmeleri arttı. Özellikle bireylerin kendi topladıkları mantarları tüketmeden önce dikkatli olması gerekiyor. Son baharın gelmesiyle birlikte artan yağış nedeniyle mantarlar kendini göstermeye başladılar. Mantarların çıkmasıyla beraber tüketimi de artmış bulunuyor. Peki, mantar zehirlenmesi belirtileri nelerdir?  Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, mantar tüketimi ve zehirlenmeleri ile ilgili açıklama da bulundu.

Mantar Zehirlenmesi Nasıl Oluşur?

Doğal alanlarda yetişen ve yapısında zehirli madde bulunan şapkalı mantarların taze, kurutulmuş veya konserve olarak çiğ veya pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi bir zehirlenmedir.

Ülkemiz ve diğer bazı ülkelerde bilinçli mantar tüketiminden kaynaklı zehirlenmeler ön plandayken diğer ülkelerde ise çocukların bilinçsiz tüketimi nedeniyle zehirlenmeler görülmektedir. Mantarların 100 kadar zehirli türü vardır. Mantar türleri etki bakımından çeşitlidir. Sinir ve sindirim sistemine etki yapanları vardır. Sonuç olarak karaciğer ve böbrek yetmezliğine bağlı ölümler bile görülür.

Tüketilebilir mantarlar ile zehirli mantarların görsel olarak birbirine benzemesi ve yanlış tanınması sonucu yüksek miktarda tüketimi görülebilir. Mantar tüketimi sonrası hekimlere mantarın bir fotoğrafının gösterilmesi ya da özelliklerinin anlatılması önemlidir. Bu nedenle bazı sorular bize yol gösterici olmaktadır. Bu sorular arasında;

1. Mantarı ne zaman tükettiniz?
2. Mantar yedikten ne kadar süre sonra şikayetleriniz başladı?
3. Bir defa mı yoksa ardışık öğünlerde mi tükettiniz? Ardışık tüketim varsa eğer tekrar ısıttınız mı?
4. Birden fazla mantar türü mü tükettiniz?
5. Sizinle birlikte mantar tüketen kişilerde benzer şikayetler başladı mı?
6. Mantarı bütün halinde mi yoksa küçük parçalar halinde mi tükettiniz?

Bu soruların her birisi hastanın durumunu ve zehirlenmenin ayırıcı tanısını-şiddetini belirlememizi sağlar. Yağışlı geçen ilkbahar ve sonbaharda mantar zehirlenmelerinin artması normaldir. Aynı zamanda yenen mantarın miktarı, mantarın olgunluğu, mevsim, bölge ve mantarın hazırlanış şeklinin zehirlenmede etkisi olduğu bilinmektedir.

Mantar zehirlenmeleri, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yağışların bol olduğu mevsimlerde daha sık görülür.

Ülkemizde doğal alanlarda yetişen zehirli mantarların da bulunduğu unutulmamalıdır.

 Mantar Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler, bazı mantar türlerinin yenmesini takiben 2 saat sonra, bazı mantar türlerinin yenmesini müteakiben de 6 saat sonra ortaya çıkabilir.

Mantarın yenmesini takiben 2 saat gibi kısa bir sürede zehirlenme belirtilerine sebep olan mantarların yenmesi durumunda:

Sersemlik, uykuya meyil, tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, yüz ve boyunda kızarma, nabızda artış,ağızda metal tadı, terleme,bulantı ve kusma görülebilir.

Mantarda bulunan zehirli maddenin özelliğine göre, yendikten 6 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri ise:

Bulantı, kusma, ishal, ateş, nabız artışı, karın ağrısı ile daha sonra karaciğer ve böbrek bozuklukları ile bu organların bozuklukları, yetmezliklerine bağlı belirtiler şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Sonuçta zehirlenmenin daha ileri safhasında koma ve ölüm de söz konusu olabilmektedir.

Mantar Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Hastanın mantar yeme hikayesi ile zehirlenme bulguları birlikte değerlendirilerek mantar zehirlenmesi olup olmadığına karar verilmeye çalışılır.

Yenen mantarın uzman kişilerce incelenmesi de zehirlenmenin teşhisinde yardımcı olmaktadır.

Ancak, bu konuda yapılacak en doğru hareket, mantar yiyen bir kişide yukarıda verilen belirtilerin görülmesi halinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmasıdır.

Mantar Zehirlenmesinin Tedavisi Var mıdır?

Zehirlenmeler konusunda 114 numaralı Ulusal Zehir Danışma Merkezinden bilgi alınabilir.

Mantar zehirlenmelerinin tedavisi genel olarak meydana gelen zehirlenme bulgularına yöneliktir.

Ancak, mantar zehirlenmelerinin tedavisine yardımcı olması bakımından, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünden (UZEM - Ulusal Zehir Danışma Merkezi) temin edilecek bir antidot (panzehir) bulunmaktadır.

Mantar Zehirlenmelerinden Nasıl Korunulmalıdır?

Zehirlenmelerin önemli bir kısmı esasında çok basit önlemlerle engellenebilecek niteliktedir.

Bu çerçevede, mantar zehirlenmeleri de çok basit bir şekilde önlenebilecek bir zehirlenme tipi olup zehirlenmenin engellenmesindeki tek çare de doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi; bunun yerine kültür mantarının tercih edilmesidir.

Mantarlarla İlgili Doğru Olduğu Düşünülen Yanlışlar Nelerdir?

Mantarlarla alakalı olarak halk arasında, aşağıdaki belirtildiği biçimde ilmi değeri olmayan yaygın inanışlar da vardır.

• Yoğurtla yenen mantar zehirlemez.
• Pişirilen mantarda zehir yok olur.
• Sirkeli ve tuzlu suda kaynatmakla mantarın zehri alınır.
• Kurutulmuş mantarın yenmesiyle zehirlenme olmaz.
• Çayırlarda yetişen mantarlar zehirli değildir.
• Mantar koparıldığında rengi değişmezse mantar zehirsizdir; mantarın iç kısmı mavileşirse bu mantar zehirlidir.
• Ağaçlardaki mantarlar zehirsizdir.
• Zehirli mantar gümüş kaşıkla pişirilirse kaşık kararır.
• Salyangozlar zehirli mantarları yemezler.