YANAN ALANLAR SAĞLIKLI İZLENEMEDİ

BERİTAN YÜCEL--Sayıştay, Orman Genel Müdürlüğünün 2020 denetim raporunu açıkladı. Raporda, OGM’nin faaliyetlerindeki eksiklikler saptandı. Ulusal Orman Envanterinin geliştirilmesi gerektiği, ormanlık alanlardaki maden izin sahalarında etkin denetimin yürütülmediği belirlendi. Yanan alanların Coğrafi Bilgi Sisteminde sağlıklı izlenemediği kaydedildi. Ormanlık alanlara yakın bölgelerde turistik tesisler ve RES’lerin yangın riskini artırdığı bildirildi. Türkiye genelinde son 10 yıldaki orman yangını sayısında Muğla’nın birinci olduğu görüldü.

Muğla, yakın tarihin belki de en büyük orman yangını felaketini yaşadı. Doğa harikasında kızılçam ormanları küle döndü. 15 günde 75 yangınla mücadele edildi. Muğla genelindeki yangınlarda 52 bini ormanlık alan olmak üzere yaklaşık 60 bin hektar alanın yandığını bildirildi.

Sayıştay Başkanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğünün (OGM) 88 sayfalık 2020 Yılı Denetim Raporunu yayımladı. Sayıştay, OGM’nin sorumluluklarını hatırlattı. Ormanları korumak, geliştirmek, faydalanmak, orman sayılan alanlarda verilen izinler, yollar, fiziki alt yapının geliştirilmesi gibi görevleri olduğunu belirtti. Sayıştay, denetiminde OGM’nin 9 eksikliğini tespit etti.

3 MİLYAR TL GELİR

Türkiye bu yaz peş peşe meydana gelen orman yangınlarıyla sarsıldı. Özellikle gözde turizm merkezi Antalya ve Muğla’da meydana gelen yangınlar, ciddi derecede tahribata yol açtı. Alevlerle mücadelede havadan yangın söndürme araçlarının yeterli olmadığını konusunda eleştiriler yapıldı. Sayıştay denetiminde OGM’nin 3 milyar 772 milyon 331 bin 470 TL net bütçe geliri olduğunu tespit etti. OGM Döner Sermayesinin dönem sonunda 1 milyar 26 milyon 465 bin 786,85 TL kâr elde ettiğini saptadı. Raporda, “OGM Döner Sermaye İşletmesinin 2020 yılı toplam geliri 7 milyar 238 milyon 557 bin 937,62 TL; gideri ise 6 milyar 212 milyon 92 bin 150,77 TL olarak gerçekleşmiştir. Dönem sonunda 1 milyar 26 milyon 465 bin 786,85 TL kâr elde edilmiştir. Ayrıca özel hesap bulunmamaktadır” denildi.

MADEN SAHALARINDA ETKİN DENETİM YAPILMADI

Yapılan incelemede, ormanlık alanlardaki maden izin sahalarında etkin denetimin yürütülmediğini, izinsiz yapılaşma ve izin amacı dışında kullanım tespitlerine yönelik herhangi bir işlem yapılmadığı belirtildi.  Raporda, “OGM taşra teşkilatını oluşturan 28 Orman Bölge Müdürlüğü görev alanında yer alan ve Orman Kanunu’nun 16’ıncı maddesi gereğince izin verilen maden izin sahalarından örnekleme yöntemi ile seçilen 649 maden izin sahasının 152’sinde izinsiz yapılar ve izin amacı dışında kullanımlar tespit edilmiş olup; Kurum tarafından maden izin sahalarının kontrollerine yönelik etkin bir denetimin yürütülemediği görülmüştür” ifadelerine yer verildi.

REHABİLİTE ÇALIŞMALARI YAPILMADI

Maden sahalarının rehabilitasyon çalışmalarının tam ve zamanında yapılmadığı ve kontrol eksikliği bulunduğu bildirildi. Sayıştay konuyla ilgili, “Orman Genel Müdürlüğü faaliyet alanında yer alan 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 16’ncı maddesine göre izin verilen maden sahalarında yapılan denetimlerde, maden işletme sahalarının büyük bir çoğunluğunda rehabilite çalışmalarının yapılamadığı, bu sahaların verilen izinler doğrultusunda belli bir plan ve proje çerçevesinde işletilmesi ve çalıştırılması gerekirken, sahalarda düzensiz çalışmaların yapıldığı görülmüştür” ifadelerine yer verdi.

ORMAN YANGINLARINDA MUĞLA BİRİNCİ

Raporda, orman yangınlarının sayısı bölge müdürlükleri bazında ve yıllarla birlikte yer verildi. OGM verilerine göre, Türkiye'de 2019 yılında 2 bin 688 orman yangınına müdahale edildiği, 11 bin 332 hektar orman alanı yandığı açıklandı. 2020 yılında ise 3 bin 399 adet orman yangınında, 20 bin 971 hektar orman alanı zarar gördüğü bilgisi verildi. Türkiye genelinde orman yangını sayısında Muğla birinci sırada yer aldı. Gözde turizm merkezinde yıllık ortalama 300 civarı yangının meydana geldiği belirtildi.

YANAN ALANLAR SAĞLIKLI İZLENEMEDİ

Yanan alanların Coğrafi Bilgi Sisteminde sağlıklı izlenemediği kaydedildi. Söz konusu sitemin kullanılmasıyla yangınlar ile daha etkili mücadele edilerek yangınların yol açtığı ekonomik kayıplar ve büyük zararlar azaltılabileceği vurgulandı. Raporda, “Toplam ormanlık alanın yüzde 60'ını birinci ve ikinci derece yangına hassas alanlar oluşturmasına karşılık, yangın eylem planlarının her yerleşim yeri için hazırlanmadığı ve yanan alanlar ile bu alanlarda yapılan çalışmaların tamamının coğrafi bilgi sistemi kapsamında izlenmediği görülmüştür. Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullanılmasıyla, yangınlar ile daha etkili mücadele edilerek yangınların yol açtığı ekonomik kayıplar ve büyük zararlar azaltılabilir. Akdeniz iklim kuşağında yer alan Türkiye ormanlarının büyük bölümü özellikle yaz aylarında yoğun bir yangın riski altında bulunmakta, her yıl çıkan orman yangınlarında önemli miktarda orman alanı tahrip olmaktadır. OGM verilerine göre, Türkiye'de 2019 yılında 2 bin 688 orman yangınına müdahale edilmiş, 11 bin 332 hektar orman alanı yanmıştır. 2020 yılında ise 3 bin 399 adet orman yangınında, 20 bin 971 hektar orman alanı zarar görmüştür. 2020 yılında orman yangınlarının sayısında ve yanan alan miktarlarında önemli bir artış olduğu görülmektedir. Üstelik gelecekte iklim değişiklikleri nedeniyle orman yangınları sayısının daha fazla artacağı öngörülmektedir” ifadelerine yer verildi.

TURİSTİK TESİSLER VE RES’LER YANGIN RİSKİNİ ARTIRDI

Ormanlık alanlara yakın bölgelerde turistik tesisler ve RES’lerin yangın riskini artırdığı belirtilen raporda, “Ormana yakın ya da orman içi arazilerde inşa edilen RES’lerin sayısının hızla artması, yazlıklar ile yeni yerleşim alanları oluşturulması ile yakınındaki turistik tesisler yangın riskini arttırmaktadır. Bu yerleşimlerin orman yangınları ile ilgili tedbirleri almaları konusunda ise mevzuat bulunmamaktadır. Açık alan yangınları çoğunlukla tarımsal alanlarda başlamaktadır. Bu alanda anız, tarla temizliği için ateş yakma ile çıkan yangınlar fazla olduğu halde, kırsal alan yangınları için alınacak tedbirler konusunda bir düzenleme yoktur. Bunun için, orman yangınlarının önlenmesinde kurumlar arası iş birliği geliştirilerek, yangına hassas alanlarda bulunan milli parklar ve diğer korunan alanlarda da yangın yönetim planlarının yapılması ve uygulanması sağlanmalıdır” denildi.

ULUSAL ORMAN ENVATERİ MEVCUT DEĞİL

Denetimde, ulusal orman envanterinin geliştirilmesi ihtiyacının bulunması gerektiği saptandı. Raporda, “Türkiye'de ormanların mevcut durumunun ortaya konması, zaman içerisinde meydana gelen değişimlerin izlenebilmesi ve orman kaynakları hakkında sağlıklı bilgilerin elde edilmesinde en etkin yöntem olan Ulusal Orman Envanterinin (UOE) mevcut olmadığı görülmüştür. Dolayısıyla, kayıt, analiz ve raporlama yazılımları, eğitim ve teknoloji gibi destekleyici unsurlarıyla birlikte Ulusal Orman Envanterinin tamamlanması gerekmektedir. Ulusal orman politikasına yön vermek, orman araştırmalarını desteklemek, ulusal ve uluslararası raporlama taahhütlerini yerine getirebilmek için kapsamlı, güvenilir, güncel ve tutarlı bilgilere ihtiyaç duyulduğundan, Ulusal Orman Envanterinin geliştirilmesi gerekir” ifadeleri kullanıldı.