Erbay, Öztürk, Başaran

Tekrar seçim yada erken seçim ne derseniz deyim 1 Kasım’da yapılacak seçimler öncesi siyasete bayram molası veren adaylar tekrar sahalara indi. AK Parti dışında hiçbir partide liste değişmezken MHP’de sıraların bir yukarı taşınması dengeleri bozdu.

***

Türkiye genelinde ve Muğla’da seçim sonuçlarının çok fazla değişmeyeceğini hem anket firmaları hem de seçmen söylüyor. Siyasiler ise şimdiden oluşacak parlamentoda hükümet senaryoları üzerine kafa yormaya başladı. Geçtiğimiz seçim baz alınarak haber merkezimizin hazırladığı analiz haber bugünkü manşette yer alıyor. Zira bilim ve siyaset veriye dayanır.

***

Elde edilen veriler ve seçmenin 2002 yılından bu yana gösterdiği eğilim incelendiğinde Muğla’da CHP’nin üç, AK Parti’nin bir, MHP’nin de bir milletvekili garanti. Bunların hepsini toplayınca beş milletvekili yapıyor. Altıncı milletvekilinin hangi partiden olacağı ise genel başkanlar ve milletvekili adaylarının  performansına bağlı.  Başka bir değişle Muğla’da seçim, Burak Erbay, Nihat Öztürk ve Asım Başaran arasında geçecek.

***

CHP haziran seçimlerinde 575 bin 563 geçerli oyun 259 bin 695’ni alırken, AK Parti 155 bin 004’nü, MHP 107 bin 449’unu almayı başardı. Kasım seçimlerinde de tablonun çok fazla değişeceği düşünülmüyor. 2015 genel seçimleri yaklaşırken bir ilde hangi partiden kaç milletvekili çıkacağının hesaplamasını yapmak için kullanılan yönteme  D'Hondt sistemi deniyor. Bir hukukçu ve matematikçi olan Victor D'Hondt bu sistemi tasarlarken güçlü ve az parçalı yada tek partili hükümetler kurmaya dönük bir amaç güdüyordu. Bu amacının yanında toplumun azınlıklarının temsilcilerinin ise meclis dışında tutulmasını amaçlıyordu.

D'Hondt Sisteminde örneğin 6 milletvekili kontenjanı olan Muğla'da yüzde 10 barajını geçen partilerin oyları 6 defa matematiksel işleme tabi tutularak her işlemin sonucunda en yüksek oya sahip olan parti işlemi yapılan sırada ki milletvekilliği hakkını kazanmış olur.

***

Peki D'Hondt Sisteminde hesaplama nasıl yapılır? Yüzde onluk barajı aşan siyasî partiler belirlenir.

Barajı aşan siyasi partilerin ve bağımsız adayların adları alt alta ve aldıkları geçerli oy sayıları da hizalarına yazılır.  Siyasî partilerin oy sayıları, önce bire, sonra ikiye, sonra üçe (seçim çevresi kaç milletvekili çıkarıyorsa o sayıya ulaşıncaya kadar) bölünür.  Elde edilen paylar ile bağımsız adayların aldıkları oylar ayırım yapılmaksızın en büyükten en küçüğe doğru sıralanır.  Mevcut seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısı kadar bu payların sahibi olan partilere ve bağımsız adaylara rakamların büyüklük sırasına göre milletvekili tahsis edilir.

***

Bu hesaplama yöntemine göre CHP’nin Burak Erbay’ı meclise gönderebilmek için 300 bin oy alması gerekiyor. AK Parti oylarını korursa Nihat Öztürk için sorun görünmüyor ancak 24 bin oy kaybı yaşar ve bu oylar da MHP’ye giderse o zaman Öztürk yerine MHP’den Asım Başaran Meclise giden isim olur. Aslında Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Gürün’ün “1 kasım 4 vekil” söylemi pek kolay görünmüyor.

***

Şimdi seçimin Muğla’da aslında AK Parti ve MHP arasında geçeceğini daha net olarak görmek mümkün. Milletvekili adaylarının gösterildikleri ilçelerdeki performansları belirleyecek.  En çok seçmen yoğunluğunun olduğu Bodrum’dan Asım Başaran, beşinci en çok seçmene sahip ilçe Marmaris’ten Nihat Öztürk.