“Evim depreme dayanıklı mı?”

Beritan Yücel

6 Şubat Pazartesi günü Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve Osmaniye, Malatya, Kilis, Adana, Hatay, Diyarbakır, Adıyaman, Malatya, Gaziantep gibi illeri de etkileyen 7.7 büyüklüğündeki deprem, vatandaşları endişelendirdi. 

Deprem sonrası araştırılan, "Evim depreme dayanıklı mı? Bina deprem testi nasıl yapılır?" sorularının yanıtlarını sizler için TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından hazırlananrapordan derledik.

Risk tespiti için, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kurum ve kuruluşlara başvurabilir.

6306 Sayılı Kanun Kapsamında Riskli Yapıların Tespiti için Muğla’da yetki verilen kurum ve kuruluşlar şu şekilde:

Fethiye’de; Erdem Yer Bilimleri Müh. Müş. Dan. İth. İhr. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti ve GRS Müh. Lab. Hiz. İnş. Gıda Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.

Milas’ta; AGM Müh. Ener. İnş. Gıda Çel. Taah. İth. İhr. San. Ve Tic. Ltd. Şti. ve Kon-Kur Mim. Müh. İnş. Taah. Müş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.

Bodrum’da Ahmet Filiz Yapı Denetim Ltd. Şti.

Menteşe’de Huz Yapı Denetim Ltd. Şti ve Muğla İnş. Kents. Dön. Müh. Müt. Ve Tic. Ltd. Şti.

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından hazırlananraporda şu bilgilere yer verildi:

BİNA DURUM TESPİT RAPORU

“Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir. Yapısında gözlemlediği değişikliklere dair veya şüphelerini gidermek isteyen kişiler, Bina Durum Tespiti Raporu hazırlanması için; İlgili belediyesinden binanın onaylı mimari ve betonarme projesini temin ederek YAPI alanında uzman SİM ve İTB belgesi* olan İnşaat Mühendisine başvurur.

İnşaat Mühendisi tarafından yapılacak olan gözlemsel incelemede; yapının projesine uygun olarak yapılıp yapılmadığı tespit edilir. Mevcut çatlakların yeri ve durumu incelenir. Beton kabuk bölgesinde oluşan çatlaklar belirlenerek, korozyona uğramış donatının durumu tespit edilir. Binada hareket olup olmadığı şüphesi değerlendirilir. 

İncelemeyi yapan İnşaat Mühendisi taşıyıcı sistem düzensizlikleri, çatlaklar, korozyon, oturma vs. durumlarını inceler, bunun yanı sıra basit hesaplar yaparak ön izlenim ve değerlendirmelerini “ön izlenim” ayrıntısında ortaya koyar. Bina Durum Tespit Raporu hazırlanarak ileri düzey inceleme gerekip gerekmediğine karar verilir.  

BİNA PERFORMANS ANALİZİ

Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir. İleri Düzey İnceleme gerekirse; Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018)’e göre; taşıyıcı sistemden yeterli sayıda karot numunesi alınır. Taşıyıcı sistemde yeterli sayıda donatı tespiti yapılır. Detaylı rölöve çalışması yapılır. Zemin etüd raporu hazırlanır. 

Tüm veriler kullanılarak, TBDY 2018 ilgili bölüm esaslarına uygun olarak analiz yapılır. Deprem esnasında taşıyıcı sistemin görebileceği hasarlar bilgisayar ortamında tahmin edilir ve binanın performansı ortaya konur.

Bina performans analizi sonucu güvenli ya da güvensiz olarak belirlenir. Bina Güvensiz ise; Bina güçlendirme veya yeniden yapım senaryoları mümkün olan en kısa sürede değerlendirilerek güvenli yapı kullanımı sağlanmalıdır.

GÜÇLENDİRME 

Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir. Yapı güvenliğinin sağlanması için güçlendirme tercih edilirse; taşıyıcı sistemin tümü dikkate alınarak, taşıyıcı sisteme perde eklemeye, taşıyıcı sistem elemanlarının güçlendirilmesi yöntemlerine karar verilir ve güçlendirme uygulama projesi hazırlanır. İlgili belediyesine güçlendirme ruhsatı başvurunda bulunulur. Güçlendirme maliyeti yapının durumuna göre değişiklik gösterebilir. 

Uygulama aşamasında iş sağlığı ve iş güvenliği açısından yapının boşaltılması tercih edilir. İnşaat aşamasında şantiye şefi olarak İnşaat Mühendisinin (tercihen tecrübeli) görevlendirilmesi gerekmektedir. Uygulamanın yapı denetim firmaları tarafından denetlenmesi zorunludur. Güçlendirme Projeleri, SİM/ İTB sahibi İnşaat Mühendisleri tarafından hazırlanır. 

Çatlakların kapatılması ile yapılacak onarımlar güçlendirme değildir!

RİSKLİ BİNA TESPİTİ

Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir. 6306 Sayılı Kentsel Dönüşüm Kanunu Kapsamında yapılır. Bina sahipleri (kat malikleri) Kentsel Dönüşüm Kanunu kapsamında binalarını yıkıp yenilemeye karar verdikten ve bu doğrultuda hazırlıklarını yaptıktan sonra bu raporun çalışmasını başlatmaları daha uygun olur. 

Binanın riskli olup olmadığı tespiti için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı sitesindeki lisanslı kuruluşlara başvurulması gerekir. Zemin katta bulunan taşıyıcı sistem üzerinden yeterli sayıda karot numunesi alınarak Beton kalitesi tespit edilir. Taşıyıcı sistemde yeterli sayıda donatı tespiti yapılır. (6306 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğine göre analiz raporu hazırlanır). Binanın depreme karşı dayanıklı olup olmadığı bilgisini vermez. Kentsel dönüşüm yasası kapsamında binanın yıkılması gerekip gerekmediğini tespit eder. Yapının Riskli Yapı olarak tespit edilmesi halinde yıkım süreci başlar. Yapı Güvenliğiniz ile ilgili yapılacak işlemler konusunda bulunduğunuz ildeki İnşaat Mühendisleri Odası Şube ve Temsilciliklerine danışabilirsiniz.”