Asırlık Bilmece Çözüldü! Tarihe Yön Verecek Türklerden Büyük Keşif

Artvin’in Ardanuç ilçesinde yer alan tarihi Gevhernik Kalesi’nde yürütülen kazı çalışmaları, bölgenin tarihine ışık tutacak önemli bulgular ortaya çıkardı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi iş birliğinde gerçekleştirilen çalışmalarda, mezar odası, aşevi, sarnıç, sikke ve seramik parçaları gün yüzüne çıkarıldı.

Kazı Başkanı, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Osman Aytekin, 2021 yılında başlatılan çalışmaların en az 5 yıl daha süreceğini belirterek, kalenin tarihsel önemine dikkat çekti.

5. Yüzyıldan Günümüze Uzanan Tarih

M. S. 5. yüzyılda inşa edilen Gevhernik Kalesi, 9. yüzyılda Bagratlı Kralı Büyük Aşot tarafından onarılarak kent kısmı eklenmiş önemli bir yerleşim yeri haline geldi. Orta Çağ’da Gürcü Krallığı döneminde ve Osmanlı hâkimiyetinde yönetim merkezi olarak kullanılan kalede, hem iç hem de dış yapılar toplumsal yaşamın izlerini taşıyor.

Aytekin, yönetici sınıfın ve ailelerinin iç kalede, tüccarların ve zenginlerin ise surla çevrili kent bölümünde yaşadığını aktararak, “Kent bölümünde türbe, hamam, kilise ve çeşme gibi yapıların bulunduğunu tespit ettik” dedi.

Kilisenin Altında Gizli Mezar

Kazıların bu yılki en önemli bulgusu ise Petrus ve Paulus Kilisesi’nde yapıldı. Gürcü tarihini anlatan “Kartlis Tskhovreba” adlı eserde bahsi geçen Büyük Aşot’un mezarı, kilisenin dar apsis bölümünde, apsisin altında keşfedildi.

Aytekin, konuyla ilgili şu bilgileri paylaştı:
“Bu sene kilisenin çevresinde yürüttüğümüz çalışmalarda, apsis bölümünün altında mezar odasına ulaştık. 2 metre uzunluğunda, 1 metre 80 santim genişliğinde ve tonozla örtülü bir mezar odası tespit ettik. Ne yazık ki içerisinde herhangi bir ceset ya da kemik parçasına rastlamadık.”

Gürcü Tarihinin Kayıp Sırrı Çözüldü

Uzun yıllardır hem Gürcü bilim insanları hem de Türk araştırmacılar tarafından aranan Büyük Aşot’un mezarı, bilimsel olarak ilk kez net biçimde gün yüzüne çıkarıldı.

Aytekin, “Gürcistan’da iki mezar yeri kayıptı. Bunlardan biri Kraliçe Tamara’ya, diğeri ise Büyük Aşot’a aitti. Kraliçe Tamara’nın mezarı hâlâ bilinmiyor, ancak Büyük Aşot’un mezarı artık bulundu” sözleriyle keşfin önemini vurguladı.

Aşevi ve Sarnıçlar Sosyal Yaşama Işık Tutuyor

Kazılarda ayrıca büyük bir tandır evi ve aşevi kalıntıları ortaya çıkarıldı. Aytekin, bu bulgunun bölgede yoğun bir nüfusun barındığını kanıtladığını belirterek, “Burada hem dini hem de idari açıdan önemli bir nüfus yaşamış. Çok sayıda sarnıç tespit ettik. İkisini tamamladık, üçüncü sarnıç üzerinde çalışıyoruz. Ardından yönetim binasına geçeceğiz” dedi.

Türk Arkeolojisi Adına Büyük Adım

Bölgenin tarihsel zenginliklerini bir kez daha gözler önüne seren bu keşif, hem Türk arkeolojisi hem de Gürcü tarihi açısından büyük önem taşıyor. Gevhernik Kalesi’nde devam eden kazıların ilerleyen yıllarda yeni sırları açığa çıkaracağı öngörülüyor.