Maliye’de Yapay Zeka ve Robotik İşlem Dönemi Başladı

Artık bazı vergisel işlemler, insan müdahalesi olmadan tamamen robotik süreç otomasyonu ve yapay zeka desteğiyle gerçekleştiriliyor.

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından geliştirilen uygulamalar sayesinde mükellefler, vergi dairesine gitmeden internet üzerinden diledikleri zamanda ödeme yapabiliyor, dilekçe gönderebiliyor, bildirimde bulunabiliyor ve beyannamelerini iletebiliyor. Sadece geçen yıl Dijital Vergi Dairesi’ne 362 milyon giriş yapılırken, 12 milyon dilekçe ve bildirim ile 111 milyon beyanname elektronik ortamda gönderildi. Ayrıca, fatura, serbest meslek makbuzu, irsaliye ve dekont gibi pek çok belgenin elektronik ortamda düzenlenebilmesiyle 2024 yılında 17,8 milyar belge oluşturuldu. Defter tutmakla yükümlü yaklaşık 4 milyon mükellef de bu süreçlerini e-Defter ve Defter Beyan Sistemi üzerinden yürüttü.

Bürokrasi Azalıyor

Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi dairelerindeki işlemleri de dijital ortama taşıyarak bürokrasiyi önemli ölçüde azalttı. Tahakkuk, tahsilat, haciz, tebligat ve yazışmalar artık elektronik uygulamalar üzerinden gerçekleştiriliyor. Her yıl 100 milyondan fazla kağıt belgeye denk gelen ödeme emri, ihbarname, düzeltme fişi ve haciz varakası gibi belgeler de elektronik hale getiriliyor. İlk adım olarak ödeme emirleri e-belge olarak düzenlenmeye başlandı, ihbarnamelerin de bu yıl içinde dijital ortama geçmesi planlanıyor.

Mükellefler, Dijital Vergi Dairesi üzerinden "mükellefiyet durum yazısı" ve borcu olmayanlara yönelik "borç durum yazısı" taleplerine otomatik cevap alabiliyor. Ayrıca, Vergi Usul Kanunu kapsamında yapılan ve süresinde ödenmeyen cezalarla ilgili ek tahakkuklar ile kesinleşen ihbarnamelere ilişkin tahakkuk fişleri de artık tamamen otomatik olarak düzenleniyor.

Yeni Otomasyon Hamlesi

Başkanlık, bu çalışmaları bir adım öteye taşıyarak vergi dairelerinde yapılan bazı işlemleri yapay zeka ve robotik süreçlerle tamamen personelsiz şekilde sonuçlandırmaya başladı. Vergi dairesi müdürü onayı gerektiren belgeler ise Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun olarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından imzalanıyor.

İlk uygulama kapsamında, pişmanlıkla verilen ancak 15 gün içinde ödenmediği için pişmanlık hükümlerinden yararlanma imkanı ortadan kalkan beyannameler ile vergi-ceza ihbarnameleri, robotik süreç otomasyonu aracılığıyla insan müdahalesi olmadan hazırlanıyor. Bu sayede hem işlemler hızla tamamlanıyor hem de kamu gelirlerinin tahsil süreci hızlanıyor. Ayrıca, manuel işlemlerde ortaya çıkabilecek hataların önüne geçiliyor.

“Benzer Uygulamalar Devam Edecek”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Gelir İdaresinin bu kapsamda yeni projeler geliştirdiğini belirterek şunları söyledi:

“Başkanlığımız, vergi uygulamalarında mükelleflerin tereddüt yaşadığı konular için talep edilen izahatların (özelge) yapay zeka teknolojileriyle hızlı ve doğru şekilde cevaplandırılması üzerinde de çalışıyor. Bu adımlar sayesinde hem mükelleflere verilen hizmet kalitesi artacak hem de bürokratik engeller ortadan kalkacak. Ayrıca sınırlı sayıdaki insan kaynağımızın daha verimli alanlarda kullanılmasını sağlamış olacağız.”