Türkiye’de Sıfır Atık Mavi ve Geri Kazanım Hamlesi: Çevreyi Korurken Ekonomi Güçleniyor

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hayata geçirilen Sıfır Atık Projesi, Sıfır Atık Mavi Hareketi ve geri kazanım sistemleri, çevresel sürdürülebilirlikten ekonomik katkıya kadar çok yönlü bir dönüşümü beraberinde getiriyor. Atıkların geri dönüşümünden deniz çöplerinin temizlenmesine, tehlikeli atıkların güvenli bertarafından deprem bölgelerindeki enkaz yönetimine kadar uzanan çalışmalar, Türkiye’yi hem ulusal hem de uluslararası alanda örnek bir ülke konumuna taşıyor.

7 Yılda Büyük Kazanımlar

2017’de başlayan Sıfır Atık Projesi kapsamında bugüne kadar 205 bin binada Sıfır Atık Yönetim Sistemi kuruldu. Geri kazanım oranı 2017’de %13 iken 2024’te %36,08’e yükseldi. Hedef ise 2035 yılına kadar %60’a ulaşmak.

Projeyle birlikte:

74,5 milyon ton atık ekonomiye kazandırıldı.

256 milyar liralık ekonomik değer elde edildi.

552,7 milyon ağacın kesilmesi önlendi.

1,71 trilyon litre su ve 227,3 milyar kilovatsaat enerji tasarrufu sağlandı.

150 milyon ton karbondioksit salınımı engellendi.

284 milyon m³ depolama alanı tasarrufu elde edildi.

Sıfır Atık Mavi Hareketi

10 Haziran 2019’da Emine Erdoğan’ın himayelerinde başlatılan Sıfır Atık Mavi Hareketi, deniz çöplerinin temizlenmesi ve farkındalık çalışmalarını kapsıyor.

2020-2024 yıllarını kapsayan ilk 5 yıllık eylem planında 275 bin ton deniz çöpü toplandı. 2025’te başlayan ikinci 5 yıllık dönemde ise bugüne kadar 10 bin 849 ton atık denizlerden temizlendi.

Depozito Yönetim Sistemi

Türkiye Çevre Ajansı tarafından yürütülen Depozito Yönetim Sistemi, ilk olarak 2019’da Ankara Kızılcahamam’da başladı. Şubat 2025’te Sakarya’da uygulamaya geçen sistemle 1,5 ayda 100 ton cam atık toplandı. 2026 itibarıyla tüm ülkede hayata geçirilmesi planlanıyor.

Sistem sayesinde:

Yılda 520 milyon avro ekonomik kazanç,

120 milyon avro geri kazanım geliri,

50 milyon avro atık ithalatında azalma,

Enerji ve alan tasarrufu sağlanacak.

Vatandaşların yoğun ilgi gösterdiği DOA uygulamasıyla bugüne kadar 5,8 milyon ambalaj geri dönüştürüldü.

Tehlikeli Atıklar ve Deprem Enkaz Yönetimi

2016’dan bu yana kullanılan Mobil Atık Takip Sistemi (MoTAT) ile yaklaşık 26 milyon ton tehlikeli atık çevreye zarar vermeden bertaraf tesislerine taşındı.

Kahramanmaraş ve Hatay’da ise “Deprem Enkazının Çevreye Duyarlı Yönetimi” projesi kapsamında, Japonya Hükümeti’nin sağladığı 4,8 milyon dolarlık hibe ile geri kazanım tesisleri kuruldu. Bu tesislerde enkaz atıkları işlenerek yol, kaldırım ve çeşitli altyapı çalışmalarında kullanılmak üzere yeniden değerlendiriliyor.

Geleceğe Yatırım

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kararlılıkla yürüttüğü çalışmalar, yalnızca çevre korumayı değil, aynı zamanda ekonomik kalkınmayı, enerji verimliliğini ve toplumsal bilinçlenmeyi de destekliyor. Sıfır Atık Hareketi, Türkiye’nin sürdürülebilir gelecek vizyonunda çevre projelerinin ötesinde, kapsamlı bir kalkınma modeli olarak öne çıkıyor.