MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

Farkındalığı yüksek bir lider…

Atatürk, hiçbir zaman sadece askeri bir kimlik olmamıştır. Türkiye Cumhuriyetini uygar bir millet haline getirebilmenin eğitim ve kültür seviyesinin yükseltilmesi ile mümkün olabileceğini düşünmüştür. Eğitimi, kültürün en önemli aktarıcısı olarak görmüştür.

Cumhuriyet’in ilan edildiği dönemlerde devlet yeni savaştan çıkmış, ekonomik ve kültürel olarak kayıplar yaşamaktaydı. Atatürk’ün, her alanda gerçekleştirmeye başladığı yenilikler içerisinde, kültürel mirasımızı değerlendiren arkeoloji, tarih ve antropoloji gibi bilim dalları da yer almıştır. Atatürk, özgürlüklerini yeniden kazanan Anadolu halkının ve kurduğu yeni devletin daha da güçlenebilmesi için geçmişini bilmesi gerektiğine inanmaktaydı.

"Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır." diyen Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla, 15 Nisan 1931 tarihinde Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu) kurulmuştur. 1932 yılından itibaren Türk Tarih Kongreleri düzenlemiştir. Bu kongreler aynı zamanda ülkemizdeki bilimsel toplantıların başlangıcı niteliği taşımaktadır. Ayrıca, bu dönemde, Türk Tarih Kurumu ile birlikte pek çok eser Türkçeye çevrilmiştir.

Türk kültürünün yükseltilmesi, Batı dünyasının Türklere yönelik önyargılı ve medeniyet tarihinde Türklere yer vermeyen anlayışa karşı Mustafa Kemal Atatürk, Anadolu’ nun asıl sahibinin Türkiye Cumhuriyeti olduğunu ortaya koymak amacı ile Türk Tarih Tezi çalışmalarını başlatmıştır. Bu sayede milli kültürün temellerini atmayı hedeflemiştir.

Tarih boyunca birçok topluma ev sahipliği yapan Anadolu topraklarına millet olarak sahip çıkabilmek, tarih ve arkeolojinin birer bilim dalı olarak gelişmesi amacı ile çeşitli üniversiteler kurulmuştur. Cumhuriyetimizin ilk fakültesi olma özelliğine sahip ve fakültenin adını Atatürk’ün bizzat verdiği Ankara Dil ve Tarih- Coğrafya fakültesi 14 Haziran 1935 yılında eğitime başlamıştır. Yurt dışına arkeoloji eğitimi alması için insanlar göndermiş ve Avrupa’ dan kaçan bilim adamlarına kucak açmıştır. İlkokul ve liselerde yer alan tarih kitaplarını yeniden düzenletmiştir.

Müzeciliğin bir ulusun geçmişi ve geleceği için köprü olduğunu düşünen Atatürk, müzeciğe ayrı bir önem vermiştir. Bu kapsamda çeşitli saray, medrese, ve türbeleri müzeye dönüştürmüştür. Ulusal müzeler kurup Türk kültürüne ait eserlerin sergilenmesini sağlamıştır.

Atatürk, Anadolu’nun geçmişini bir bütün olarak benimsemiştir. Türk Tarih Kurumu’ nun desteği ile Helenistik, Roma ve Bizans ağırlıklı olmak üzere her döneme ilişkin kazılara izin verilmiştir.

Ayrıca yapılan yenilikler arasında eski eserlerin korunmasına yönelik yeni kanunlar da yer almaktadır. Türk Ceza Kanunu’nda yapılan yeni düzenlemeler ile definecilerin, tarihi eserler üzerinde bıraktıkları tahribatın önüne geçilmek istenmiştir.

Atatürk sadece tarih ve arkeoloji alanlarındaki eğitimlerle ilgilenmemiş, bu konularda devlette önemli yapısal değişikler yapmış ve kurumlar kurmuştur. Yapılan yenilikler sonucunda Türkiye Arkeolojisi kısa sürede kendini toparlamış ve Avrupa ülkeleri ile rekabet edebilecek duruma gelmiştir.

Kısacası, günümüzde tarih, arkeoloji ve diğer bilim dalları belirli bir düzeye ulaşabilmişse, bunu Mustafa Kemal Atatürk zamanında yapılan yeniliklere borçluyuz. Günümüzde arkeolojik kazı, araştırma ve restorasyon çalışmaları Türkiye’nin pek çok kentinde devam etmektedir.

100. yılını kutladığımız Cumhuriyetimizin temelini daha iyi kavramak için size Atatürk’ün bilime, eğitime ve kültüre verdiği önemi anlatmak istedim. Bu bağlamda yapmış olduğu yeniliklerden sadece bir kısmını anlatabildim. İlerleyen süreçlerde anlatmaya devam edeceğim.