Gagavuz Türkleri

Türk ve akraba topluluklara sahip çıkma adına büyük bir misyon oluşturmak zorundayız. Bugün dünyanın değişik coğrafyalarında K.G.B., C.I.A görevlilerinin, Rusya, A.B.D., Alman, Kore, İngiliz , gazeteci, serbest araştırmacı ve papazların, Bahai ve Protestan misyonerlerinin cirit attığını gözlerimizle görmekteyiz.

Herkes bana niye bu kadar çok geziyorsun diye takılmaktadır. Oysaki biz kutlu bir sevdanın vazgeçilmez neferleri olarak bu coğrafyaya ve kan bağı ile bağlı olduğumuz kardeşlerimize gönül vermişiz. Malum Türkün yolu dikenlidir. Ayağını seven bu yola baş koyamaz ve Türk olamaz.

Bizler bu coğrafyaların sesi nefesi ve asıl sahipleriyiz. Elin keferesi ne geziyorsa, ne arıyorsa bizde onun peşindeyiz. Her kes bunu öyle bilsin. Bu makalemde Oğuzun bir kolu olan Gagavuz Türklerini anlatacağım. Kısmet olursa ileri tarihte daha geniş bir aralıkta kültürlerini, folklorunu ve edebiyatı dile getirip yerinde sos yo ekonomik durumları ile ilgili yeterli bilgi vereceğim.

Türk dünyasının en batısında yaşayan, ortodoksluğu benimseyen  bir Türk kavmidir. Toplum içerisinde bir diğer adları Gök Oğuzdur. Yerleşke olarak Moldova, Ukrayna, Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan gibi ülkelerde azınlık olarak yaşayan Gagavuzlar, birçok yerde içinde bulundukları toplumla kaynaşmış olduklarından nüfusları hızla azalmış ve kimliklerini büyük ölçüde yitirmişlerdir.

Gagavuzların ayakta kalan tek kolu Moldovya’dadır. Yaklaşık nüfusları 250 bin üzerinde olup, dilleri Batı Oğuz Türk lehçesi olup, Başkentleri Komrat’ dır.

Kökenleri ‘Oğuz Türkeri’ne dayanır. Bizanslılar bunlara ‘Oğuz’ sözcüğünden dolayı kısaca ‘Uz’ derler. Bunlar X. yy. da Kafkasların ve Karadeniz’in kuzeyinden geçerek Aşağı Tuna vadisine ve Balkanlara inmişlerdir. Bizans ordusunda paralı askerlik yaptıkları biliniyor. Bizans bunların bir kısmını sonraları Anadolu’nun Konya, Karaman, Kayseri gibi yerlerine iskân etmiştir..

Gagavuzlar Moldova dışında, Bulgaristan’ın Dobriç, Varna, Topalovgrat kentleri çevrelerinde yaşıyorlar.

Gagavuzlara kanunla self determinasyon hakkı tanınmıştır. Gagavuzlara özel statü tanıyan bu yasaya göre Millet Kongresi kültür, bilim, eğitim, iskan, belediye, hizmetleri, sağlık, spor, bütçe, ekoloji, finans ve ekonomi alanlarında Moldova Anayasası’nı ters düşmemek şartıyla kanun yapmaya yetkili kılınmıştır. 5 Mart 1995 tarihinde Özerk ‘Gagavuz Yeri’ Cumhuriyeti’nin sınırlarını belirlemek üzere yapı- lan referandum sonucunda 3’ü şehir 29 köy olmak üzere toplam 32 yerle- şim biriminde Gagavuz Yeri’ne bağlanma sonucu çıkmıştır

Gagavuzya’ da icraat makamının başında olan en üst yetkili baş- kandır. Bütün kamu organları başkana bağlıdır. Gagavuz Yeri Başkanı dört yılda bir yapılan halk oylamasıyla seçilir. Gagavuzya Başkanı aynı zamanda Moldova Cumhurbaşkanı’nın kararı ile Moldova Cumhuriyeti’nin hükümet üyesidir.