Antik Çağ’da ticari açıdan önemli bir liman kenti iken denizin dolmasıyla
liman özelliğini yitiren Kaunos, Muğla ili Ortaca ilçesi Dalyan mahallesi
sınırları içerisinde bulunmaktadır.
Tarihin babası olarak adlandırılan Heredot’a göre Kaunos halkı, Karia’nın
yerli halkından olmalarına rağmen kendilerini Giritli sayıyorlardı.
Tanınmış Coğrafyacı Strabon da Kaunos’un tersanesinin ve ağzı açılıp
kapanabilen bir limanının bulunduğunu yazmıştır.
Kenti kimin kurduğu konusunda yapılan araştırmalar neticesinde kenti,
ikiz kız kardeşi ile uygunsuz ilişki kurduğu için sürülen Miletos’un oğlu
Kaunos’un kurduğu söylenmektedir.
Ortaca ilçesi Dalyan Mahallesinde nehrin yamacında görülebilen kaya
mezarlarının MÖ 4. Yüzyılda yapıldığı, daha sonraları Roma Dönemi’nde de
kullanıldığı bilinmektedir. Mezar tiplerinin ise Lykia tipi mezarlar olduğu,
mezarların içinde ölülerin üzerine yatırıldığı üç adet taş yatak bulunduğu
söylenmektedir.
Perslerin Anadolu’yu bütünüyle ele geçirmesinden sonra kent
Mausolos’un yönetimine girmiş, MÖ 334 yılında İskender’in Persleri yenmesi
üzerine Prenses Ada’nın, sonra Antigonos’un, daha sonra Ptolemaios’un
yönetimine girmiştir. Bir süre de Rodos Krallığı, Bergama Krallığı ve Roma
İmparatorluğu egemenlikleri altında kalmış, daha sonra limanın alivyonlarla
dolmasıyla önemini büyük ölçüde yitirmeye başlamıştır.
Akropol 152 metre yükseklikteki tepeye kurulmuştur. Surların kuzey
yönünde olanı Orta Çağ’dan kalma surlar olup, uzun sur limanın kuzey
yönünden başlayıp Dalyan Köyü’nün ilerisindeki sarp kayalığa kadar
uzanmaktadır. Surun kuzey kısmı Mausolos döneminde yapılmış olup, kuzeybatı
yönündekiler de Helenistik Dönem’den kalmıştır. Limana doğru olanlar ise
tarihi kaynaklara göre Arkaik Devir’den kalmadır.
Tiyatro ise akropolün eteğinde bulunmaktadır. Tiyatronun 33 adet oturma
sırası mevcuttur. Tiyatronun batı yönündeki yapı kalıntılarından biri bazilika tipi
kiliseye aittir.
Aşağıda tamamlanmayan bir daire biçiminde örülmüş ve yivsiz sütunları
bulunan yapının arkasında üç basamakla yükseltilmiş podyum bulunur. Burada
tapınağın kalıntıları görülür. Daire biçimindeki yapının ne olduğu ise halen
gizemini korumakta olup ne olduğu bilinmemektedir.
Eski liman olarak da bilinen Sülüklü Göl’ün kuzey tarafında yapılan son
kazılarda stoa ortaya çıkarılmış. Çevresinde de birçok heykel kaidesi bulunmuş,
ama heykeller bulunamamıştır. Stoanın yakınındaki çeşme günümüzde restore
edilmiştir.
Muğla İli Ortaca İlçesi Dalyan Mahallesi sınırları içerisinde bulunan bu
kalıntıları gezip görmenizi tavsiye ederim. Ulaşım oldukça kolaydır. Ortaca
ilçesine geldikten sonra Dalyan mahallesine geçeceksiniz. Dağın yamacında
bulunan antik mezarlar hemen göze çarpar. (Kaynak Muğla Kültür ve Turizm İl
Müdürlüğü İnternet Portalı)
