Yaşlı Kadın ve Yaşam Kalitesi

Tüm dünyada yaşlı sayısı artarken beklenen yaşam süresinde kadın ve erkek arasında anlamlı farklılıklar vardır: Gelişmiş ülkelerde ortalama yaşam, kadınlarda erkeklerden 6-8 yıl daha uzundur (en az gelişmiş ülkelerde 50-hızlı ekonomik gelişme gösteren ülkelerde 60-70 yaşlara kadar değişmektedir). Dolayısıyla gelecekte gelişmekte olan bölgelerde yaşayan yaşlı kadın yüzdesi dramatik olarak artacaktır. (45-49 yaş grubu kadınların 2/3’ ü gelişmekte olan ülkelerde, 1/3’ü gelişmiş ülkelerde yaşamaktadır.)

Yaşlılıkta biopsikososyal gerileme (regresyon) kaçınılmaz olup yaşam kalitesi bozulur. Türkiye’de kadınlar erkeklere göre kendilerini pek iyi hissetmiyorlar (kadınlarda negatif sağlık algısı yüzde 17.8; erkeklerde yüzde 14.9); kronik hastalıklar ve hastalığa bağlı yatakta kalma süresi kadınlarda erkeklere göre daha fazla. Yaşlı kadınların yaşam kalitesi ve sağlık sonuçlarını etkileyen güçlü ekonomik, sosyal, politik ve kültürel belirleyiciler vardır. Örneğin; gelişmiş ülkelerdeki yaş ve cinsiyete göre yoksulluk verileri yaşlı kadınların yaşlı erkeklerden daha yoksul olduğu üzerinedir (Tapulu şahsi malı olmayan kadınların oranı yüzde 84.7, Devlet İstatistik Enstitüsü 2006 yılı sonuçlarına göre kadınlar ( %21.0) erkeklere göre (% 19.97) daha yoksuldur.) İleri yaşlardaki yoksulluk sıklıkla yetişkin yaşamdaki zayıf ekonomik durumu yansıtır ve yaşamın iş göremezlik tipleri arasında hareket yetersizliği, özellikle yürüme güçlüğü, günümüzde yaşam kalitesinin ve menopoz sonrası osteoporozun en fazla görüldüğü yaşlı kadın sağlığının en önemli konularından birisi olarak kabul edilmektedir.

Yoksulluk aynı zamanda yetersiz beslenme ile bağlantılıdır ve yaşlı kadının sağlıksızlığı sıklıkla kötü beslenmenin birikmiş etkisini yansıtmaktadır. Örneğin gebelikte kendi beslenmesini, ailesine feda etmesi sonucu yaşlı kadınlarda kronik anemi yaygındır.

Sağlığın diğer bir belirleyicisi eğitimdir. Eğitim düzeyi ve okuma yazma gelişmekte olan ülkelerde ileri yaştaki kadınlar arasında düşüktür (Türkiye’de her beş kadından biri okuma yazma bilmiyor.) Yaşlı kadınların sağlığını geliştirerek, toplum ve aileleri için yaşam kalitesini korumada kaynak olarak kalmaları sağlanabilir. Başka bir deyişle; yaşlı kadınlar arasında okuma yazmanın artması kendileri ve aileleri için kaliteli bir yaşamı getirir. Yaşam kalitesinde diğer önemli bir belirleyici insanın kötü muamele (kötüye kullanım) görmesidir. Yaşlı istismarı ve ihmali günümüzün en önemli sorunlarından biri olup istismar ve ihmal tüm ırklarda ve dini sınıflarda tanımlanmakta ve tüm sosyo-ekonomik düzeylerde görülmektedir. Genel olarak yaşlı istismarı, yaşlı bireyin sağlık ya da iyilik halini tehdit eden veya zarar veren herhangi bir davranıştır Yaklaşık olarak yaşlıların yüzde 3-4’ünün; travma, tıbbi problemlere dikkat edilmemesi, kötü hijyen veya su kaybı, uygun olmayan ev koşulları, incinme, sözel istismar, ekonomik istismar, zorla eve hapsedilme veya aile üyeleri, komşular, yabancılar ya da yaşlıya bakım veren görevliler tarafından yapılan diğer zarar şekilleri “Yaşlı İstismar ve İhmali” şemsiyesi altında toplanan “Yaşlıya Yönelik Kötü Muamele” kurbanı olduğu tahmin edilmektedir. Sonuç olarak “Kadın Olmanın Dayanılmaz Ağırlığı(!)” Türkiye’de daha fazladır. Çünkü; beş kıtadan 58 ülkenin değerlendirildiği bir araştırmada, Türkiye'deki kadınlar, ekonomik yaşama katılımda 22. sırada, sunulan ekonomik fırsatlarda 58. (son) sırada, kadınların politik alanda güçlendirilmesinde 53. sırada, eğitime erişimde 55. sırada, sağlık ve refahta 50. sıradadır. Ülkemizde yaşlı kadını sıraya sokmaya gerek var mı; yaşı yetmiş işi bitmiştir.