Bundan tam 57 yıl önce 27 Mayıs 1960'ta askeri darbesiyle Türkiye, siyasi tarihinin en kara dönemlerinden birini yaşamaya başladı. O dönem Başbakanı Adnan Menderes'in İmralı Adası'nda 17 Eylül 1961'de sağlık muayenesini yapan doktor heyetinden sağlam raporu alındıktan sonra alelacele idam edilmesiyle noktalandı.  İşte 1950-1960 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti başbakanlığına seçilmiş siyasetçi, hukukçu ve toprak ağası Adnan Menderes'i idama götüren süreci şöyle bir hatırlayalım.

***

Adnan Menderes Toprak Kanunu Tasarısı’ nı  şiddetle reddettiği ve bu tutumları parti disiplinine aykırı gördüğü gerekçesiyle Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte CHP’den ihraç edildi. Ardından da Celal Bayar önce milletvekilliğinden, sonra CHP’ den istifa etti. Celal Bayar’ın Demokrat Parti’yi kurmasıyla Menderes partinin ikinci adamı haline geldi. 1950’de oyların yüzde  53’ünü alan DP ‘ye 10 yıl boyunca Adnan Menderes başbakanlık yaptı. Bu dönem boyunca sanayileşme ve şehirleşme konusunda önemli adımlar atıldı, iç ve dış siyaset güçlendi. Hızlı moderleşme ve sanayileşme başladı. Kore savaşına katılma kararı ve bunu sonucunda NATO‘ya giriş de bu döneme denk gelir.

***

27 Mayıs sabahı, Silahlı Kuvvetler adına radyodan yayınlanan bildiride, “Bugün demokrasimizin içine düştüğü buhran ve son müessif hadiseler dolayısıyla ve kardeş kavgalarına meydan vermemek maksadıyla Türk Silahlı Kuvvetleri memleketin idaresini eline almıştır”  deniyordu. Hemen sonrasında ülkeyi yöneten siyasiler göz altına alınarak yargılanmaya başladı. 28 Eylül 1960 günü mahkeme kararıyla DP kapatıldı, 14 Ekim 1960’t Yassıada’da  özel olarak kurulan Salim Başol başkanlığındaki Yüksek Adalet Divanı tarafından, Menderes ve öteki DP yöneticilerinin yargılanma süreci başladı. Sanıklar, Tabii hâkim ilkesi’ ne aykırı özel mahkemede yargılanıyordu. Adnan Menderes ve diger DP’lileri mahkum etmek için Ceza Kanunu değiştirilmiş ve hukuk çiğnenerek geçmişe yürütülmüş, savunma hakkı ihlal edilmiş, doktrin ve içtihada aykırı istisnai karar verilmişti.

Divan Başkanı Başol’un sanıkların konuşmalarına ve savunmalarına karşı tavrı giderek sertleşiyordu. Savunmalar için tanık ve belge göstermeleri sürekli olarak reddediliyor, bunun yanı sıra konuşurken sözleri kesiliyor, savunmalarının bağlantısı kopuyordu.  

***

Adnan Menderes'in ilk yargılandığı dava,  Ayhan Aydan'dan olduğu iddia edilen çocuğunu öldürttüğü hakkındaki Bebek Davası oldu. Daha sonra Menderes, 6 -7 Eylül Olayları Davası, Örtülü Ödenek Davası ve Anayasayı İhlal Davasının da açıldığı toplam altı davadan yargılandı. 16 ay boyunca Yassıada da kalan Adnan Menderes, hakkında açılan 6 davadan birinde beraat ederken, diğerlerinden mahkum edildi. Yüksek Adalet Divanı Menderes'in de bulunduğu 15 kişiyi idama mahkum etti. Menderes'in cezası kararın açıklanmasından bir gün önce intihar girişiminde bulunduğu için tedavisi tamamlandıktan sonra 17 Eylül'de infaz edildi.

***

Şimdi sormadan geçemeyeceğim her fırsatta kendilerinin Menderes ekolünden geldiğini söyleyerek merkez sağ seçmenin oylarına talip olanların yerel yöneticileri nerelerde? Bugün hiç birinin ağzını bıçak açmıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan haricinde siyasilerin hiç birinden ses çıkmadı. Bu siyasi misyonun yerel temsilcilerinin hiç birinden ise ne ses var nede soluk. Sanırım onlar yoğun tempodan bu tarihi unuttular. Yoksa hiç birinin bilmediğini düşünmek bile istemiyorum. Bu yazı yayınlanmasının hemen ardından sosyal medyada hesaplarından ardı ardına kopyala yapıştır yöntemiyle her yer Adnan Menderes anmaları ile dolacak.